— Xorio Palio 🌳🥕🌼🥦🐓🐐 (@xoriopalio) January 15, 2024
Το παλιό χωριό λοιπόν Γκρικοχώρι με την παλαιά ονομασία, Γραικοχώριον αργότερα επί το ελληνικότερο, εκτείνεται στο στενό - Γκρικα στα αρβανίτικα - ανάμεσα στα δυο κύρια υψώματα Ζουμπρί και Κουκούμα που είναι και τα μόνα μαζί με τον ξεροπόταμο της Αγ. Μαρίνας που τα διασχίζει, που δεν έχουν αλλάξει καθόλου από τότε, εκτός από το ότι είναι σήμερα καλύτερα ντυμένα με βλάστηση, αφού δεν υπάρχουν τα χιλιάδες γιδοπρόβατα που τότε έβοσκαν τα φρέσκα βλαστάρια.
Οι ελιές υπάρχουν επίσης σχεδόν όλες, αφού είναι γνωστή η μακροβιότητά τους, εκτός από αυτές που κόπηκαν για να γίνει η Εγνατία οδός, αλλά ενώ τότε ήταν η κύρια πηγή εισοδήματος των κατοίκων, εκτός από εμάς τους Βλάχους που είχαμε σαν κύρια πηγή τα ζωντανά μας, σήμερα απλώς μας δίνουν το δικό μας λάδι.
Τα σπίτια είναι ερείπια εκτός από ελάχιστα που αναστυλώθηκαν. Ύστερα από τον μεγάλο σεισμό του 1958 ολόκληρο το χωριό μετακόμισε τρία χιλιόμετρα δυτικά όπου κτίστηκαν νέα σπίτια σε τρεις λοφίσκους δίπλα στην Ηγουμενίτσα και αποτελούνε σήμερα την Β’ πολεοδομική ενότητα της πόλης.
Έτσι το παλιό χωριό έμεινε ακατοίκητο και εγκαταλελειμμένο επί 40 περίπου χρόνια από το 1963 έως το τέλος του εικοστού αιώνα.
Από το 2000 με την πυκνοκατοίκηση στο νέο χωριό και την εκτίναξη της αξίας της γης σε αυτό, άρχισαν να εμφανίζονται δειλά-δειλά μερικά σπίτια στη θέση των παλαιών ερειπίων και να ξαναζωντανεύει το παλιό χωριό, αν και υπάρχουν ακόμη προβλήματα από την έλλειψη σχεδίου – δρόμων και άλλων υποδομών, αφού η περιοχή είναι ακόμη χαρακτηρισμένη ως σεισμόπληκτη και δεν τολμά κανείς να την αποχαρακτηρίσει, 60 χρόνια μετά τον μεγάλο σεισμό.
Η πρόχειρη ηλεκτροδότηση και η λειψή υδροδότηση έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην διαφαινόμενη ανασυγκρότηση του παλιού χωριού που μετράει σήμερα περισσότερες από 15 κατοικίες και περισσότερους από 40 μόνιμους κατοίκους και ελπίζω η ανασυγκρότηση να συνεχισθεί, αν και υπάρχει μια στασιμότητα ύστερα από την οικονομική κρίση του 2010.
Ένα χωριό με περισσότερους από 1100 κατοίκους στην απογραφή του 1940 είναι σήμερα ένα σωρό ερείπια.
Οι αλλαγές είναι δραματικές, έτσι θα χρειασθεί να επιστρατεύσω όλη την φαντασία μου αλλά και τις συσσωρευμένες αναμνήσεις μου για να μπορέσω να δώσω ένα μέρος τουλάχιστον της εικόνας του παλιού χωριού από το 1953 που γεννήθηκα εκεί μέχρι το 1963 που το εγκαταλείψαμε όλοι, όταν ακόμη πήγαινε στην 5η τάξη του δημοτικού σχολείου.